商品編號:DJAM2O-A900I7TZL

台灣文學e金璇石:1920年進前台語白話字文學經典文選

驚喜優惠
$363
$460
  • 登記抽

    【品牌品類週】App限定 全站指定品下單登記抽波特包雙層後背包

  • 登記抽

    【品牌品類週】App限定 全站指定品單筆滿額登記抽美國OASIS 桌上型飲水機

  • 登記送

    【7-11】單筆滿$350純取貨/取貨付款訂單登記送美式紐奧良風味烤雞翅兌換券乙張(限量)

  • 登記送

    【OK】單筆滿$1純取貨/取貨付款訂單登記送OK購物金50元(限量)

付款方式
出貨
  • PChome 倉庫出貨,24小時到貨
配送
宅配滿$490免運,超取滿$350免運
  • 宅配到府(本島/低溫)
    滿$699免運
  • 宅配到府(本島/常溫)
    滿$490免運
  • 超商取貨(常溫)
    滿$350免運
  • 超商取貨(低溫)
    滿$699免運
  • i郵箱(常溫)
    滿$290免運
商品詳情
作者:
ISBN:
9786269843022
出版社:
出版日期:
2024/11/01
  • 內文簡介

  • <內容簡介>

    這本書證明:台灣人母語白話寫作再1880年代就有。

    我們出版這本選集的主要目的是讓社會大眾認識台灣新文學源自台語「白話字」(Pe̍h-ōe-jī),而非受到中國五四白話文運動之影響。


    ★目錄:

    【中文版序】
    序1.台灣新文學源自台語白話字|蔣為文|
    序2.台灣人光榮的文學史|陳慕真|
    【編例說明】
    PART A .詩
    1.上帝創造萬物
    2.人活無久
    3.教學先生歌
    4.空空
    5.食薰歌
    6.看光星
    PART B.散文
    >>現代教育
    7.台灣府城教會報 發刊辭
    8.白話字ê利益
    9.白話字ê利益
    10.青瞑學
    11.議設東西學
    12.教育ê好法
    13.論白話字
    >>報導文學
    14.北港媽ê新聞
    15.Tī恒春縣行遊傳道
    16.後山ê消息
    17.日本消息
    18.巴牧師娘ê小傳
    19.生番內地觀光
    >>文化論述
    20.迎佛冤家
    21.論喪事
    22.培養囡仔
    23.譬喻食酒
    24.論風俗
    25.謠言通驚
    26.天注定
    27.問症發藥
    >>醫療衛生
    28.論用鴉片丸ê危險
    29.論瘟疫ê 事
    30.鳥鼠病
    31.斯文kap衛生
    32.薰害
    33.眠夢
    >>自然書寫
    34.論甘蔗
    35.蜜蜂ê類
    36.樹木 ê 利益
    37.著大膽ná獅
    38.台灣誌
    39.掃帚星
    >>性別書寫
    40.縛跤ê要論
    41.嫁娶tio
    ̍h好規矩
    42.教示查某囡仔
    43.勵女學
    44.論嫁娶
    >>動保意識
    45.體恤禽獸
    46.狗有智識
    47.保惜精牲
    >>現代科技
    48.火車ê起因
    49.飛行機
    50.苦是樂ê種
    >>國際見聞
    51.攻破大船
    52.論意大利
    53.論德國
    PART C.小說
    54.日本ê怪事
    55.譬喻山鴨
    56.拖車ê譬喻
    57.王宮kap御園
    58.弄巧反拙
    59.過年
    60.雜喙翁


    <作者簡介>

    總編輯  蔣為文  國立成功大學台灣語文測驗中心主任
    主編  陳慕真  國立成功大學台灣文學系助理教授


    ★內文試閱:

    •作者序

    台灣新文學源自台語白話字
    蔣為文
    國立成功大學台灣語文測驗中心主任

    我們出版這本選集的主要目的是讓社會大眾認識台灣新文學源自台語「白話字」(Pe
    ̍h-ōe-jī),而非受到中國五四白話文運動之影響。不僅如此,中國白話文運動其實某種程度是受到台灣的啟發!
    白話字在早期也稱為教會羅馬字,現在也被稱為台灣字。白話字可以說是台灣文學近代史上白話文運動的始祖。白話字不只影響了19世紀末期、20世紀初期的台灣人民,甚至還影響了19世紀末中國的文字改革運動及當代台灣母語文學的發展。
    清國時代福建人「盧戇章」學習傳教士的白話字後自行研發一套拼音文字方案並於1892年正式出版《一目瞭然初階》。該書被譽為中國拼音文字的第一種方案和第一種著作,盧戇章也被譽為中國拼音文字改革的先驅。盧戇章曾來到日本統治下的台灣見習日文假名的使用方式並模仿採用漢字偏旁的簡單筆畫研發出《中國切音新字》。可見中國最初的文字改革源自福建,而福建又受台灣影響。
    在台灣,巴克禮牧師於1885年在台南創辦《台灣府城教會報》。該報紙在1920年以前已經刊載很多以台語白話字書寫的現代文學作品。譬如,1886年1月《台灣府城教會報》第7期有一篇小說叫做〈Ji
    ̍t-pún ê koài-sū〉(日本的怪事)。這篇小說內容主要是講一個貪心的旅館老闆被一個佯裝作老狐仙的客人騙錢的故事。這篇小說不但比「追風」的〈她要往何處去〉(1922年)早,也比「賴和」第一篇小說〈鬥熱鬧〉(1926)早了40年,甚至比中國五四運動倡導者魯迅的白話小說〈狂人日記〉(1918)或胡適的〈文學改良芻議〉(1917)早了三十多年!
    《台灣府城教會報》培育了不少知名的台文作家,譬如林茂生(1887-1947)、賴仁聲(1898-1970)、鄭溪泮(1896-1951)等。林茂生為國立成功大學的第一位台籍教授並擔任首任圖書館館長10年。林茂生不僅是台灣的首席教育家,也是台灣白話字文學的導師!其學問遠超過中國的胡適及魯迅,為當時台灣第一人。
    林茂生分別畢業於日本東京帝國大學(現在的東京大學)文學士及美國哥倫比亞大學哲學博士。林茂生以《日本統治下台灣的學校教育:其發展及有關文化之歷史分析與探討》為博士論文,成為台灣第一位關心教育議題而取得博士學位的台灣人。林茂生教授一生熱心奉獻於教育的工作,受其教誨的學子無數。林茂生教授不僅精通日文、英文、德文等外文,林茂生本身也精通台語白話字,且在《台灣教會公報》用白話字撰寫〈新台灣話陳列館〉專欄支持與實踐台灣語文的現代化、標準化並建構以台灣母語為基礎的「台灣學」教育。林茂生於1908年就用白話字發表他在日本留學的見聞記〈日本消息〉,比胡適的〈文學改良芻議〉早9年。可惜,這麼優秀的教育家卻於1947年3月11日遭中國國民黨特務非法逮捕並殺害。台灣羅馬字協會及蔣發太孫玉枝台語文教育基金會等團體因而推動每年3月11日為台灣教師節以紀念林茂生教授對台灣教育的貢獻。

    台灣人光榮的文學史
    陳慕真
    國立成功大學台灣文學系助理教授

    至今,台灣人不曾擁有自己的國家,不曾有過光榮建立自己國家的歷史。不過,或許很多台灣人並不知道,我們擁有光榮的文學史—台語白話字文學的歷史。
     從十九世紀末期的1885年開始,台灣人就已經使用「台語白話字」文字系統來寫作,並以此出版台灣第一份報紙:《台灣府城教會報》,累積了豐富的文學作品和珍貴的文獻。台灣人透過白話字實踐「言文一致」的文學史,比中國於二十世紀的1919年才發起的「五四運動」還要更早。
     長期以來,主流的文學史多將台灣新文學界定在1920年代,由受到中國五四運動影響的張我軍提出「建設白話文學」的主張、發起「新舊文學論戰」作為開端。接續在1920年代以後,1930年代興起的「台灣話文論戰」進一步討論以普羅大眾為對象的台灣文學究竟要使用「中國白話文」還是「台灣話文」來書寫,以及圍繞著如何書寫台語的問題。
     事實上,我們若跳脫單一的漢字文學史觀,就可知早在1920年代以前,在台灣民間,就已經存在以台語白話字創作文學的歷史。白話字文學不僅提早實踐1920年代「新舊文學論戰」主張新文學應該使用白話文來創作的理念,也超越當時對於「白話文」究竟是「中國白話文」抑或「台灣話文」曖昧不清的見解,甚至也跳脫了1930年代台灣話文陣營拘泥於以漢字來書寫台語所遇到的種種困境和爭議。台語白話字文學在西歐基督教文化的傳播下,受到世界母語文學潮流的影響,從發軔之初就明確的使用台灣人民族母語的書面語,創作出口語、白話的現代台語文學。由此觀之,我們可說台灣新文學是從1880年代的台語白話字文學開始的。
     白話字文學除了在台灣文學史上扮演先鋒的角色以外,在文字和文體的改革上也有重要的貢獻。白話字打破漢字/文言文掌握在少數讀書人統治階層的位階,達到書寫的民主化。白話字也建立台語的書面語,使台灣文學很早就完成「言文合一」的現代化。就文學形式和內容而言,白話字文學的文類各項皆有,題材多元豐富,內容五顏六色,並深具現代性及知識性的特色,文學舞台則涵蓋台灣和國際。
     為了讓更多台灣人認識台語白話字文學的意義及重要性,本書特別精選1920年代以前的白話字文學作品,分為詩、散文、小說。其中,散文類再依照書寫題材分為:現代教育、報導文學、文化論述、醫療衛生、自然書寫、性別書寫、動保意識、現代科技、國際見聞共9類,總共60篇經典文學,以原汁原味的原文重現。
    這些作品如同一顆顆的鑽石,在一百多年前的台灣文學史長夜上,暗自閃爍。如今,將要透過你的閱讀,再次散發出迷人的光彩。

    •推薦序

    國立台灣文學館前館長鄭邦鎮
    2020年被認證為「世界記憶國家名錄」的台灣白話字文學是台灣重要的文化資產,除了珍惜、保護以外,更需要傳承及開展。
    台灣羅馬字協會創會會長張復聚
    這本冊證明:台灣人母語白話寫作 ti 1880年代就有。
    國立台中教育大學台灣語文學系副教授丁鳳珍
    白話字文獻是咱祖媽祖公送hou咱台灣kiaN孫e禮物, hoo咱chiaN做台語文好額人。

    •摘文

    Pe
    ̍h-ōe-jī ê lī-ek
    Ia
    ̍p Hàn-chiong
    (thâu-chêng kiám-séng)
    Lūn chòe Pe
    ̍h-ōe-jī ê iàu-kín
    Ta
    khí-thâu chòe chit-ê Pe̍h-ōe-jī ê, i-ê ì-sù sī chái-iū ah? Chiū-sī beh hō͘ lâng khoài-bat, só͘-í chí ēng jī-cha̍p-sa ê jī-bú nā-tiā, chiū-sī a, b, ch, chh, e, g, h, i, j, k, kh, l, m, n, ng, o, o͘, p, ph, s, t, th, u; che sī beh hō͘ lâng khoài jīn. Koh tī jī-cha̍p-sa ê jī-bú ê tiong-kan ū hun-pia̍t tûn-im, khí-im, chi̍h-im, âu-im, phī-im ê koh-iū; chhin-chhiū b, p, ph, u, sī tûn-im; ch, chh, g, k, kh, s sī khí-im; h, i, j, l, t, th sī chi̍h-im; o, o͘, e, sī âu-im; m, n, ng, sī phī-im; che sī beh hō͘ lâng tha̍k-liáu ōe hun-bêng. (Khòa 1 Ko-lîm-to 14:9)
    Koh ū ēng pat-im chòe kì-hō, lâi hun-pia
    ̍t piâ-cheh, hō͘ lâng khui-chhùi chiū ū koâi-kē tāng-khin ê chhù-sū, m̄-sái hūn-loān. Koh ēng chhiat-im chòe hoat-tō͘ lâi tàu chiâ jī, ū-ê nn̄g-jī tàu chiâ chi̍t-jī, ū ê sa-sì-jī gō͘-jī tàu chi̍t-jī, che sī beh hō͘ lâng khoài tha̍k. Chóng-sī jī-bú sui-jiân chió, nā ēng i pâi-lia̍t sa-tàu, chiū ū chhian-piàn bān-hòa ēng lóng bōe liáu. Che sī thâu-sū, ē-bīn pâi-lia̍t gō͘-tōa tāi-lio̍k lâi gī-lūn.
    Tē-it-tōa

    Lūn tha
    ̍k Pe̍h-ōe-jī khah-iâ tha̍k Tiong-kok jī, chiū-sī khoài tha̍k, koh m̄-sái lēng-gōa kóe-seh; in-ūi Tiong-kok jī put-chí chōe, kóe-seh put-chí oh; khe-khó Khong-hi jī-tián ê jī bōe sǹg-tit, chi̍t-jī siông-siông ū kúi-nā hō kóe-seh. Gín-á tùi chhit-poeh hè ji̍p-o̍h, tio̍h tha̍k-chheh kàu chhit poeh nî, cha̍p-lâng tiong chhang-miâ-ê kiám-chhái ū chi̍t-nn̄g lâng tāi-khài ōe bat khah-chhián ê jī, chí ū bat jī-im nā-tiā, lóng bōe hiáu-tit kóe-seh; tio̍h koh tha̍k cha̍p-gōa nî chiah ōe kóe-seh. Kiám-chhái só͘ kóe ū sî ia̍h ōe chhò-gō͘, oh-tit ta̍k-jī ta̍k-kù hun-bêng, che m̄-sī Tiong-kok jī ê m̄-hó, to̍k-to̍k sī in-ūi ha̍k-būn ê oh-tit cheng-kong, koh kóe-seh bōe it-tēng ê iân-kò͘.
    Ta
    tāi-lio̍k kú-khí chi̍t-nn̄g jī chòe pîn-kù. Chhin-chhiū͘--jī, ū só͘-chāi kóe chòe iân-kò͘, ū só͘-chāi kóe chòe pún-jiân, ū só͘-chāi kóe chòe só͘-í. Koh chhin-chhiū í--jī, ū só͘-chāi kóe chòe ēng, ū só͘-chāi kóe chòe thang, ū só͘-chāi kóe chòe in-ūi. M̄-nā án-ni, iáu ū chōe-chōe oh-tit kóe ê jī, sui-jiân chiū phok-ha̍k ê lâng ia̍h bōe-ōe ta̍k jī kóe-seh kàu bêng. Khòa Bo̍k-su ū sî chhiá Siù-châi lâi kà Sèng-chheh, ia̍h bat kóe-seh m̄-tio̍h, m̄-sī in-ūi i m̄-bat jī, á-sī bōe hiáu--tit kóe-seh, to̍k-to̍k sī in-ūi jī-gī ê kóe-seh bōe ōe it-tēng ê iân-kò͘. Ta hit-hō ū ha̍k-būn ê lâng siōng-chhiá bōe-ōe kóe-seh kàu tú-hó, hô-hòng chhián-ha̍k ê lâng thài-thó ōe kóe-seh Sèng-chheh kàu bô chhò-gō͘ ah? Nā bōe-ōe kóe-seh Sèng-chheh, beh thái ōe bêng-pe̍k tō-lí ah? Só͘-í ū sim siat-kàu ê lâng ài thoân tō-lí tī ta̍k-kok, tek-khak tio̍h chiong Sèng-chheh hoan-e̍k hit só͘-chāi ê jī kàu bêng, hō͘ lâng thang tha̍k.
    Chóng-sī Tiong-kok jī put-chí oh-tit kóe-seh, só
    ͘-í chiah chòe chit-ê Pe̍h-ōe-jī hō͘ lóng-chóng ê lâng thang o̍h; koh chiong Sèng-chheh kap ta̍k-hō ê chheh hoan-e̍k Pe̍h-ōe-jī, hō͘ bat Pe̍h-ōe-jī ê lâng thang ka-kī tha̍k, ka-kī káng-kiù chheh-lāi ê tō-lí. Siat-sú bô chit hō Pe̍h-ōe-jī, chiū put-chí chió lâng ōe hiáu-tit tha̍k Sèng-chheh. Che sī hián-bêng tha̍k Pe̍h-ōe-jī ū khah-iâ tha̍k Tiong-kok jī.
    Tē-jī-tōa

    Lūn siá Pe
    ̍h-ōe-jī khah-iâ siá Tiong-kok jī, chiū-sī khoài siá, koh ta̍k-jī ū jī thang-siá, in-ūi Tiong-kok jī put-chí oh-siá, chhián-ha̍k ê lâng bōe-hiáu-tit siá khah-chhim ê jī, ia̍h lóng bōe-hiáu-tit siá phoe; siat-sú ū sî siá phoe, kî-tiong siông ēng thó͘-jī, lóng bô kóe-seh, hō͘ khòa phoe ê lâng bōe bêng i ê ì-sù, chiū ōe chhò-gō͘, nā-sī phok-ha̍k ê lâng siá-phoe, khah siông sī ēng chhim ê jī-gán, hō͘ lâng khòa-liáu lóng bōe hiáu-tit, m̄ ta̍t-tio̍h siá Pe̍h-ōe-jī ê phoe, ta̍k-kù hun-bêng lóng bōe chhò-gō͘, ia̍h-sī khoài siá, lâng nā o̍h siá, kiám-chhái chi̍t-ge̍h-ji̍t, kiám-chhái kúi-nā ge̍h-ji̍t, put-lūn ta-po͘-lâng, hū-jîn-lâng, í-ki̍p gín-á, lóng-chóng ōe-hiáu-tit siá phoe, koh só͘-siá ta̍k-kù hun-bêng, hō͘ khòa phoe ê lâng it-chīn ōe-hiáu-tit i ê sū, bián-tit chhò-gō͘.
    Lūn kàu kì-siàu, ia
    ̍h sī án-ni, in-ūi Tiong-kok-jī ū chōe-chōe bô jī thang siá, ū-sî tio̍h chioh-ēng pa̍t ê jī lâi thòe i, phì-jū lâng-miâ, ū-ê bô jī thang-siá, nā chioh-ēng pa̍t ê jī, to̍k-to̍k siá ê lâng ka-kī chai, pa̍t-lâng khòa liáu chiū bōe hiáu-tit, m̄-chai sī chí sím-mi̍h lâng, siat-sú ēng Pe̍h-ōe-jī lâi siá, chiū m̄-sái chioh-ēng, in-ūi lóng ū jī thang siá, ia̍h hō͘ khòa ê lâng m̄-sái chhò-gō͘, che sī siá Pe̍h-ōe-jī khah-iâ siá Tiong-kok-jī sī bêng.
    Ū lâng kóng, tek-khak khah-su Tiong-kok-jī, in-ūi Tiong-kok-jī ōe thong-hêng tī Tiong-kok cha̍p-poeh-séng, kap Ji̍t-pún, An-lâm, Ko-lê, Liû-khiû chiah ê kok, Pe̍h-ōe-jī put-kò sī Chiang-choân nn̄g-hú ōe ēng-tit nā-tiā, kàu khah-hn̄g ê só͘-chāi im-gú put siong-tông chiū bōe ēng--tit, chái-iū kóng khah-iâ Tiong-kok-jī-ah? Án-ni-si, sī chhin-chhiū ēng sió-niá lâi pí tōa-soa, ēng kau-lâu lâi pí tōa-hái, sī put-chí chhò-gō͘.
    Chiū beh ìn-i kóng, m̄-sī án-ni, só
    ͘ kóng ê khah-iâ, m̄-sī in-ūi thong-hêng, sī in-ūi ha̍p-ēng nā-tiā, in-ūi chit-ê Pe̍h-ōe-jī m̄-sī lóng-chóng lâng thong-hêng ê lō͘-ēng, to̍k-to̍k sī chòe kóe-seh Sèng-chheh bô-chhò ê lō͘-ēng, kóe-seh Tiong-kok-jī ê Sèng-chheh siông-siông ū kóe m̄-tio̍h, án-ni chiū kia-liáu ōe chhò-gō͘ tō-lí, in-ūi Tiong-kok-jī bōe-ōe ta̍k-jī tiā-tio̍h ê kóe-seh, siat-sú Sèng-chheh nā chi̍t-jī ê chhò-gō͘, chiū kia-liáu ná-kú ná-chhò, kūn nā chha hô-lí, hn̄g chiū chha chheng-lí, (khòa 2 Pí-tek 3:16) siat-sú chiong Sèng-chheh it-khài hoan-e̍k Pe̍h-ōe-jī, chū-jiân chi̍t-jī ia̍h-bōe chhò, hō͘ tha̍k ê lâng sim bêng tō-lí, chiū bô-m̄ thong-ta̍t.
    (tiong-ng kiám-séng)
    Tē-sa
    -tōa
    Lūn Pe
    ̍h-ōe-jī tōa lī-ek tī ū ha̍k-būn ê lâng, í-ki̍p chèng-lâng, chiū-sī hō͘ ū ha̍k-būn ê lâng thang chiong Sèng-chheh hoan-e̍k thó͘-im chòe chù, kap hoan-e̍k ta̍k-hō ê khoàn-sè-bûn, lâi kà-sī ta̍k-hō ê lâng, chóng-sī hit-ê ū ha̍k-būn ê lâng beh kà-sī lâng, iàu-kín tio̍h in-jîn jî-si, hit-ê pêng-sò͘ ū tha̍k Tiong-kok chheh ê lâng, chiū chiàu i só͘-bat ê chhián chhim lâi kà-sī i, hit-ê pêng-sò͘ bô tha̍k Tiong-kok chheh ê lâng, kap hū-jîn-lâng gín-á, pí ū tha̍k-chheh ê lâng ke kúi-nā-cha̍p pē, siat-sú it-khài ēng Tiong-kok jī lâi kà-sī i, kàu-bé oh-tit chiâ, tio̍h ēng Pe̍h-ōe-jī kà i; ǹg-bāng lóng-chóng ōe-chiâ, bêng-pe̍k tō-lí sìn Kiù-chú lâi tit-tio̍h kiù.
    (tiong-ng kiám-séng)
    Góa ū chi
    ̍t-ê ti-kí ê pêng-iú, sī chòe Bo̍k-su, i chêng-nî ū tit-tio̍h chi̍t-pún sin-bûn, kì-chài chi̍t-ê ū hàu ê cha-bó͘-kiá kám-kek i-ê lāu-pē ê tāi-chì, siông-sè tha̍k chit-pún chheh put-chí ū ì-sù, chiū chhiá chi̍t-nn̄g ê tâng-im ê hia-tī sa-kap tha̍k, ta̍k-lâng ê sim bô m̄ siū i-ê kám-kek, sòe-jī siū nā ōe khek ìn-pán, ìn sàng lâng khòa, bô lūn kàu-lāi kàu-gōa, tek-khak ū lī-ek, chóng-sī chheh-lāi jī-gī iáu-chhim, kî-tiong ū chōe-chōe oh-tit kóe, bô ta-ôa chhiá pàng-hē-teh.
    Kàu kū-nî i ū koh tha
    ̍k Pe̍h-ōe-jī ê sin-bûn cha̍p-lio̍k, kî-tiong ū kì-chài Le̍k-sī-ka ê tāi-chì, sim-koa put-chí him-bō͘, hut-jiân siū-tio̍h chit-pún sin-bûn kap Le̍k-sī-ka chha-put-to, chiū chiong chit-pún chheh hoan-e̍k Pe̍h-ōe-jī, sàng kau Tá-má-jī Sian-si ìn chiâ chheh, ǹg-bāng hō͘ lâng tha̍k ia̍h ōe siū kám-kek, che sī it-hoat hián-bêng Pe̍h-ōe-jī tōa lī-ek tī ū ha̍k-būn ê lâng, í-ki̍p chèng-lâng.
    Tē-sì-tōa

    Lūn lâng iàu-kín tio
    ̍h tha̍k Pe̍h-ōe-jī, ta téng-bīn í-keng gī-lūn ê tōa ū lī-ek, chhin-chhiū án-ni, chiū bô-lūn lâm-hū ló-iù lóng-chóng tio̍h un-khûn lâi o̍h kàu se̍k, kàu ōe-hiáu-tit káng-kiù tō-lí, chiū pún-sin thang tit-tio̍h lī-ek, ia̍h-thang lī-ek pa̍t-lâng; m̄-nā ta-po͘-lâng nā-tiā, chiū hū-jîn-lâng lâi-o̍h ia̍h-thang kà-sī i ê kiá-jî. In-ūi hū-jîn-lâng beh tha̍k Tiong-kok ê jī kàu ōe kà-sī lâng, sī put-chí oh; siat-sú ū lâng ōe, ia̍h-sī khah chhián ê chheh nā-tiā, nā tha̍k Pe̍h-ōe-jī kàu cheng-kong, chiū-ōe kà-sī lâng tha̍k ta̍k-hō ê chheh.
    Khe-khó Se-kok ê hū-jîn-lâng khah-chōe ū tha
    ̍k-chheh, lóng ōe kà-sī i-ê kiá-jî, bián-hùi i-ê tiōng-hu ê sim-sîn, hō͘ i-ê tiōng-hu thang liāu-lí gōa-bīn ê tāi-chì; khó-kiàn hū-jîn-lâng tha̍k-chheh chin ū lī-ek. Chóng-sī hū-jîn-lâng tha̍k Tiong-kok-jī put-chí oh-tit sêng-kong, in-ūi jī put-chí chōe; nā-sī tha̍k Pe̍h-ōe-jī, chiū bô-m̄-chiâ, in-ūi i-ê jī put-chí chió, koh khoài-tha̍k ê iân-kò͘.
    (tiong-ng kiám-séng)
    to
    ̍k-to̍k bô-siū tha̍k Tiong-kok-jī tio̍h-ēng cha̍p-gōa-nî ê kang-hu, siat-sú tha̍k Pe̍h-ōe-jī nā kam-goān chhin-chhiū tha̍k Tiong-kok-jī cha̍p-hūn chi̍t-hūn ê tio̍h-bôa, tek-khak ōe khah-iâ tha̍k Tiong-kok-jī ê se̍k.
    Bat khòa
    -kì Se-kok ê Bo̍k-su teh tha̍k Pe̍h-ōe-jī pí tha̍k Tiong-kok-jī khah-se̍k, khah chiâ-kù, in-ūi tha̍k Se-kok-jī koài-sì, koh Tiong-kok-jī put-chí-chōe, ia̍h oh-tit kóe-seh, Pe̍h-ōe-jī put-chí-chió, ia̍h m̄-sái lēng-gōa kóe-seh. Koh tha̍k Tiong-kok-jī m̄-nā oh hiáu-tit kóe-seh, ia̍h oh bêng tō-lí, m̄ ta̍t-tio̍h tha̍k Pe̍h-ōe-jī ê khoài, ōe hiáu-tit khoài bêng tō-lí; só͘-í lâng-lâng iàu-kín tio̍h liû-sim un-khûn tha̍k Pe̍h-ōe-jī.
    Tē-gō
    ͘-tōa
    Lūn tha
    ̍k Pe̍h-ōe-jī ê hoat-tō͘. Ta lâng nā beh o̍h ta̍k-hāng ê tāi-chì, tek-khak tio̍h tāi-seng bêng i-ê hoat-tō͘, o̍h-liáu chiah ōe chiâ, bô tit-tio̍h hoat-tō͘--ê, sui-jiân ài-o̍h, kàu-bé ia̍h oh-tit chiâ.
    Chhin-chhiū
    án-ni, lâng beh tha̍k Pe̍h-ōe-jī, kap siá Pe̍h-ōe-jī, iàu-kín tio̍h tāi-seng bêng hit-ê hoat-tō͘, khòa thâu-sū só͘-lūn chit-ê Pe̍h-ōe-jī ê iàu-kín; sui-jiân sī put-chí kán, chóng-sī kî-tiong ū ún-bî ê hoat-tō͘, lán m̄-thang khòa-khin; iàu-kín tio̍h sòe-jī káng-kiù kàu bêng, jiân-āu ha̍k-si̍p, chiah ǹg-bāng ōe cheng-kong.
    Ta
    ū sì-hāng pâi-lia̍t tī ē-tóe. Tē-it-hāng, tio̍h jīn-bêng jī-bú. Tē-jī-hāng, tio̍h hun-pia̍t pat-im, thâu-im bô kì-hō; tē-jī-im, ēng chi̍t-phoat chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ′ ” ; tē-sa-im, ēng chi̍t-thoa chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ‵ ” ; tē-sì-im, ēng sì-jī hē tī bé-jī chòe kì-hō, chiū-sī h, k, p, t; tē-gō͘-im, ēng jîn--jī chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ^ ” ; tē-la̍k-im sī kap tē-jī-im sa-tâng; tē-chhit-im, ēng chi̍t-u̍ih chòe kì-hō, chhin-chhiū “ - ”; tē poeh-im, ēng chhin-chhiū tē-sì-im, koh ke chi̍t-kiā chòe kì-hō, chhin-chhiū “ | ”. Ta chit-ê tē-jī-hāng, miâ sui-bóng ū pat-im si̍t-chāi nā ū chhit-im nā-tiā, in-ūi tē-jī kap tē-la̍k nn̄g-im sa-tâng. Tē-sa-hāng sī sa-tàu ê kì-hō, khí-thâu ēng nn̄g-jī tàu-chòe chi̍t-jī, kiám-chhái ēng sa, sì, gō͘ jī tàu-chòe chi̍t-jī ia̍h-ū, chóng-sī lâng tio̍h jīn-sek, khòa͘-jī tàu bó͘-jī sī sím-mi̍h jī, chi̍t-ē khòa-kì chiū ōe jīn-tit, lóng bián-ēng chhiat-im lâi ho͘. Tio̍h o̍h kàu án-ni, chiah-thang sǹg sī bat Pe̍h-ōe-jī ê lâng. Tē-sì-hāng, sī tio̍h-bêng ta̍k-hō ê kì-hō, in-ūi ū khí-kù kap lâng-miâ tōe-hō-miâ ê kì-hō, lóng tio̍h-ēng tōa-pún ê jī hē-tī thâu-jī lâi hun-pia̍t i. Koh ū kàu-kù bē kàu-chat, sī ēng chi̍t-tiám koah ū thoa-bé chòe kì-hō, chhin-chhiū “ , ” koh ū kàu-chat iáu-bē kóng bêng-pe̍k i-ê tāi-chì--ê, sī ēng téng-bīn chi̍t-tiám, ē-bīn chi̍t-tiám koah ū thoa-bé chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ; ” ; koh ū kàu-chat í-keng kóng bêng-pe̍k i-ê tāi-chì--ê, sī-ēng chi̍t î-tiám chòe kì-hō, chhin-chhiū
    “ . ” ; koh ū sa
    -liân-kù put-lūn nn̄g-jī á-sī sa-jī, sī ēng chi̍t-u̍ih tī tiong-ng chòe kì-hō, chhin-chhiū “ -” ; koh ū ōe-bé, sī ēng nn̄g sió-u̍ih hē tī bé-jī ê tiong-ng chòe kì-hō, chhin-chhiū “ -- ” ; koh ū mn̄g-ê kì-hō, sī ēng chi̍t-oan-khiā, ē-bīn ke chi̍t-tiám chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ? ” ; koh ū kî-khoài kap thó͘-khùi, sī ēng chi̍t ti̍t-khiā, ē-bīn ke chi̍t-tiám chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ! ” ; koh ū ín sèng-chheh [á-sī pa̍t-hō ê chheh] ê ōe, thâu ēng nn̄g-tiám koah thoa-bé kau-khí, bé-bīn ēng nn̄g-tiám koah thoa-bé kau-lo̍h chòe kì-hō, chhin-chhiū “ ” . Ta lâng nā chit-ê hoat-tō͘ liû-sim khì-o̍h, chai chái-iū tio̍h-khí, chái-iū tio̍h-soah, ū jī tio̍h tha̍k khah-tāng, ū jī tio̍h tha̍k khah-khin, tha̍k-kàu se̍k-se̍k, chiū tha̍k chit-ê Pe̍h-ōe-jī pí tha̍k Tiong-kok-jī khah hó-thia, ì-sù ia̍h khah khoài-bêng.
    Lūn kàu siá-jī ia
    ̍h sī án-ni, tùi án-ni khòa, Pe̍h-ōe-jī si̍t-chāi ū tōa lī-ek, lán kiám m̄-tio̍h tùi-tiōng liû-sim lâi-o̍h mah?
    ◆Ia
    ̍p Hàn-chiong. 1885 (Kong-sū XI). Pe̍h-ōe-jī ê lī-ek. Tâi-oân-hú-siâ Kàu-hōe-pò, 7 goe̍h (6 goe̍h), tē 1 tiu, pp.2-3; 8 goe̍h (7 goe̍h), tē 2 tiu, pp.6-7; 9 goe̍h (8 goe̍h), tē 3 tiu, pp.10-12.
購物須知